بیماری پیسی، برص، لک وپیس (ویتیلیگو): علت و درمان
بیماری لک و پیس یا برص (ویتیلیگو)، بیماری است که موجب از بین رفتن رنگ پوست به‌صورت لکه‌ای می‌شود. وسعت و درجه بی‌رنگی ناشی از لک و پیس، قابل پیش بینی نیست. این بیماری می‌تواند پوست هر قسمت از بدن را درگیر کند. همچنین، می‌تواند مو یا درون دهان را نیز مبتلا کند. معمولا، رنگ مو و پوست با ملانین تعیین می‌شود. لک و پیس (برص) همه افراد با انواع پوست‌ها را درگیر می‌کند ولی ممکن است در افراد دارای پوست تیره‌تر، بیشتر دیده شود. این بیماری خطر مرگ نداشته و واگیردار نیست. این بیماری ممکن است استرس ایجاد کند یا موجب شود احساس بدی نسبت به خودتان داشته باشید. درمان لک و پیس می‌تواند رنگ پوست مبتلا را بازگرداند.
علل و عوامل
بیماری لک و پیس یا برص زمانی اتفاق می‌افتد که سلول‌های تولیدکننده رنگدانه (ملانوسیتها) می‌میرند یا تولید ملاتونین را متوقف می‌کنند؛ رنگدانه ای که به پوست، مو و چشم‌های شما رنگ می‌دهد. بخش‌های مبتلای پوست، کم‌رنگ‌تر یا سفید می‌شوند. پزشکان دلیل مرگ یا عدم کارکرد سلول‌ها را نمی‌دانند. این امر ممکن است به موارد زیر مربوط باشد:
- اختلالی که در آن سیستم ایمنی بدن به ملانوسیت‌های درون پوست حمله کرده و آن‌ها را از بین می‌برند.
- سابقه خانوادگی (وراثت)
- حادثه‌ای تحریک کننده مانند آقتاب‌سوختگی، استرس یا در معرض مواد‌شیمیایی صنعتی بودن
علائم بیماری برص
علامت اصلی بیماری برص بی‌رنگ شدن لکه‌ای پوست است. معمولا، بی‌رنگ شدن ابتدا در نواحی دیده می‌شود که در معرض نور خورشید هستند مانند دست‌ها، پاها، بازوها، صورت و لب‌ها.
علائم این بیماری از این قرار است:
- از بین رفتن رنگ پوست به‌صورت لکه‌ای
- سفید یا خاکستری شدن پیش از موعد موی سر، مژه‌ها، ابروها یا ریش
- از بین رفتن رنگ بافت‌هایی که درون دهان یا بینی قرار دارند (غشاهای مخاطی)
- از بین رفتن یا تغییر رنگ لایه درونی کره چشم (شبکیه چشم)
بیماری لک و پیس ممکن است در هر سنی آغاز شود ولی اغلب قبل از ۲۰ سالگی ظاهر می‌شود.
بسته به نوع لک و پیس، لکه‌های بی‌رنگ ممکن است بخش‌های زیر در بدن شما را درگیر کنند:
- بخش‌های زیادی از بدن: با این رایج‌ترین نوع بیماری، که لک و پیس کلی نامیده می‌شود، لکه‌های بی‌رنگ، اغلب به‌طور مشابه بر روی بخش‌های متناظر بدن پیشرفت می‌کنند (قرینه هستند).
- فقط یک طرف یا یک بخش از بدن: این نوع بیماری، با نام لک و پیس سگمنتال، معمولا در سنین پایین‌تر آغاز شده و یک یا دو سال ادامه یافته و سپس متوقف می‌شود.
- یک یا تنها چند ناحیه از بدن: این نوع بیماری، لک و پیس موضعی (کانونی) نام دارد.
عوارض
بیماران مبتلا به برص ممکن است در معرض خطر بالای موارد زیر باشند:
- تنش روانشناختی یا اجتماعی
- آفتاب‌سوختگی و سرطان پوست
- مشکلات چشمی مانند التهاب عنبیه
- ریزش مو
تشخیص
سابقه پزشکی و معاینه
اگر پزشک به بیماری لک و پیس مشکوک است، از شما درباره سابقه پزشکیتان می‌پرسد، شما را معاینه کرده و سعی می‌کند احتمال دیگر مشکلات پزشکی، مانند اکزما یا پسوریازیس را رد کند. او ممکن است از یک چراغ مخصوص برای تاباندن اشعه ماوراءبنفش بر پوست شما در جهت تشخیص بیماری لک و پیس، استفاده کند.
نمونه‌برداری از پوست و آزمایش خون
علاوه بر سابقه بیماری‌های خانوادگی و شخصی و معاینه پوست شما، پزشک ممکن است از موارد زیر نیز کمک بگیرد:
- یک نمونه کوچک از پوست مبتلا را بر می‌دارد (نمونه‌برداری)
- آزمایش خون برای تشخیص مشکلات خودایمنی بدن مانند کم خونی یا دیابت
درمان
درمان‌های بسیاری برای کمک به بازیابی رنگ پوست یا حتی یکنواخت نمودن رنگ پوست وجود دارد. نتایج حاصله، متفاوت و غیرقابل پیش‌بینی است. اگر شما به همراه پزشکتان تصمیم بگیرید بیماری را با دارو، جراحی یا بدون دارو، درمان کنید، روند کار برای قضاوت میزان تاثیر درمان، می‌تواند ماهها طول بکشد. و شما ممکن است بیش از یک راهکار، یا مجموعه ای از راهکارها را پیش از آن‌که بهترین درمان را بیابید، امتحان کنید.
دارودرمانی
هیچ دارویی نمی‌تواند روند بیماری لک و پیس، یعنی از بین رفتن سلول‌های رنگدانه (ملانوسیتها)، را متوقف کند. ولی برخی داروها، به تنهایی یا همراه با نوردرمانی، می‌توانند به بازیابی مقداری از رنگ پوست کمک کنند.
کرم‌های کنترل کننده التهاب
استفاده از کرم‌های کورتون دار بر روی پوست مبتلا به بیماری، می‌تواند به بازگشت رنگ کمک کند، به‌ویژه اگر در زمان کوتاهی پس از بروز بیماری از آن‌ها استفاده کنید. ممکن است چند ماه، تغییری در پوست خود مشاهده نکنید. این نوع کرم، موثر بوده و استفاده از آن آسان است ولی می‌تواند اثرات جانبی، مانند نازک شدن پوست یا ایجاد خطوط و رگه‌هایی بر روی پوست، در پی داشته باشد. کرم‌های ملایم‌تری ممکن است برای کودکان یا افرادی که نواحی بزرگی از پوستشان درگیر است، تجویز گردد.
داروهایی که بر سیستم ایمنی تاثیر می‌گذارند
پمادهای حاوی تاکرولیموس یا پیمکرولیموس (بازدارنده‌های کلسینورین) ممکن است برای افرادی با نواحی کوچک بدون رنگدانه، به‌ویژه بر روی صورت یا گردن، موثر باشند. این درمان ممکن است اثرات جانبی کمتری نسبت به کورتون‌ها داشته و می‌تواند با نور اشعه ماوراءبنفش مورد استفاده قرار گیرد.
درمان‌های غیردارویی
ترکیب پسورالن و نوردرمانی
این درمان، برای بازگرداندن رنگ به لکه‌های بی‌رنگ، ماده‌ای گیاهی با نام پسورالن را با نوردرمانی ترکیب می‌کند (پرتوشیمی درمانی). پس از این‌که پسورالن را به‌صورت خوراکی یا بر روی پوست مبتلا، استفاده کردید، در معرض نور ماوراءبنفش، نور UVB یا نور رادیواکتیو قرار می‌گیرید. این رویکردها معمولا نتایج بهتری نسبت به دارودرمانی یا نوردرمانی به تنهایی دارند. ممکن است به تکرار درمان، تا سه مرتبه در هفته، به مدت ۶ تا ۱۲ ماه، نیاز داشته باشید.
از بین بردن رنگ باقیمانده )از بین بردن رنگدانه‌ها
اگر بیماری لک و پیس شما وسیع شده و دیگر درمان‌ها، جوابگو نبوده‌اند، این درمان را ممکن است لحاظ کنید. یک ماده ازبین برنده رنگدانه‌ها بر روی نواحی غیرمبتلای پوست قرار می‌گیرد. این کار، به‌تدریج، رنگ پوست را روشن می‌کند به‌طوری‌که با نواحی بی‌رنگ شده درهم می‌امیزد. این درمان، یک یا دو مرتبه در روز به مدت ۹ ماه یا بیشتر، انجام می‌شود. عوارض جانبی آن می‌تواند قرمزی، تورم، خارش و خشکی پوست باشد. از بین بردن رنگدانه، دائمی است و برای همیشه نسبت به نور خوشید، بسیار حساس خواهید بود.
جراحی
اگر نوردرمانی موثر نباشد، جراحی می‌تواند گزینه دیگری باشد. جراحی می‌تواند با درمان‌های دیگر نیز مورد استفاده قرار گیرد. هدف از روش زیر، یکنواخت ساختن رنگ پوست شما با بازیابی رنگ است.
پیوند پوست
در این روش، پزشک بخش‌های بسیار کوچکی از پوست طبیعی و دارای رنگدانه شما را برداشته و آن را به نواحی که رنگدانه خود را از دست داده‌اند، پیوند می‌زند. این روش درصورتی استفاده می‌شود که لکه‌های کوچک لک و پیس داشته باشید.
خطرات احتمالی، شامل عفونت، جای زخم، ظاهر برآمده و فرورفته پوست، رنگ‌های لکه لکه، و ناتوانی آن ناحیه برای بازیابی رنگ است.
پیوند تاول
در این روش، پزشک معمولا با مکش، تاول‌هایی بر روی پوست دارای رنگدانه ایجاد می‌کند. سپس، روی تاول‌ها را برداشته و آن‌ها را بر روی نواحی پوست بی‌رنگ، پیوند می‌زند.
خطرات احتمالی شامل جای زخم، ظاهر فرورفته و برآمده پوست و ناتوانی آن ناحیه برای بازگرداندن رنگ می‌باشد. و آسیب پوستی ناشی از مکش ممکن است لکه‌های دیگر بیماری لک و پیس را تحریک کند.
خالکوبی (میکروپیگمنتیشن)
در این روش، پزشک از ابزار جراحی مخصوصی برای قراردادن رنگدانه‌ها درون پوست شما، استفاده می‌کند. این روش، موثرترین راه برای درون و اطراف لب‌ها در افرادی با پوست تیره‌تر است. مشکلات این روش شامل دشواری تطابق رنگ پوست و پتانسیل خالکوبی برای ایجاد لکه های دیگر لک و پیس است.
