لک صورت ( ملاسما ): علت و درمان سریع آن
شایعترین مشکلات رنگدانه‌ی پوست شامل لکه‌های خورشیدی، ملاسما، لکه‌های قهوه‌ای رنگ پوست در افراد مسن، سبورئیک کراتوز و لکه‌های قهوه‌ای رنگ مادرزادی هستند. لکه‌های پوستی به رنگ طبیعی پوست نیز زیاد بستگی دارند. یکی از شایعترین مشکلات پوستی ملاسما است که به صورت رنگدانه‌های قهوه‌ای رنگ بر روی پوست صورت و خصوصاً بر روی پیشانی، گونه‌ها و بالای لب ظاهر می‌شود. این بیماری در بین افرادی با رنگ پوست تیره‌تر بیشتر شایع است. درمان ملاسما در مقایسه با سایر مشکلات رنگدانه‌ای پوست مثل کک و مک مشکل‌تر است چرا که در این حالت ملانوسیت‌های پوست بسیار حساس شده‌اند و با تابش ضعیف‌ترین پرتوی نور نیز شروع به تولید رنگدانه می‌کنند. به همین خاطر، محافظت از پوست در برابر آفتاب یکی از مهم‌ترین اجزای درمان این بیماری است. برنامه‌ی درمانی شامل استفاده از کرم‌های روشن‌کننده، آی پی ال و لیزر فراکشنال نیز می‌شود. در مواقع نادری این لکه‌ها می‌تواند نشانه‌ی مشکلات جدی‌تری مانند ملانوما (سرطان پوست) باشد. در این موارد لازم است از پوست نمونه‌برداری شود تا این موضوع مورد بررسی قرار گیرد.
ملاسما چیست؟
ملاسما یک بیماری پوستی است که موجب بروز لکه‌هایی به رنگ قهوه‌ای تیره و روشن روی سطح پوست صورت می‌شود. در این بیماری، نواحی از پوست که در معرض آفتاب هستند دچار افزایش رنگدانه‌ی ملانین می‌شوند. قرارگیری در معرض آفتاب به ملاسما شدت می‌دهد. این بیماری مسری و بدخیم (سرطانی) نیست و ارتباطی با عوامل آلرژیک ندارد. ملاسما گاهی با نام کلوزما یا لک بارداری نیز شناخته می‌شود.
علل
ابتلا به ملاسما اغلب به عوامل ژنتیکی مربوط می‌شود، اما موارد زیر نیز در بروز آن مؤثر هستند:
- پیشگیری از بارداری از جمله با روش قرص‌های خوراکی و تزریق پروژسترون
- قرارگیری در معرض آفتاب
- مصرف آنتی‌بیوتیک و بسیاری داروهای دیگر که موجب حساسیت پوست به نور می‌شوند. (از جمله داروهای ضد آکنه)
- واکنش فوتوتوکسیک به صابون و عطر و مواد آرایشی
- بارداری و تغییرات هورمونی در بدن (این مورد معمولاً یک یال بعد به‌خودی‌خود محو می‌شود)
ملاسما در بین زنان بسیار بیشتر شایع است و در بین افراد مبتلا به ملاسما، تنها یک نفر از هر ۲۰ نفر، مرد است. این مشکل معمولاً در سنین ۳۰ سالگی بروز می‌کند. ملاسما در بین افرادی با رنگ پوست تیره‌تر بیشتر شایع است.
چه کسانی در معرض ابتلا به ملاسما هستند؟
ملاسما هم در زنان و هم در مردان از هر نزادی ممکن است ایجاد شود اما این مشکل در بین زنان و افرادی با رنگ پوست تیره‌تر بیشتر شایع است و اغلب در سنین ۲۰ تا ۴۰ سالگی بروز می‌کند. افرادی که از نژادی با رنگ پوست تیره‌تر مانند آسیایی، اسپانیایی، خاورمیانه و مدیترانه هستند، بیشتر در معرض ابتلا به ملاسما هستند. افراد سیاهپوست کمتر دچار ملاسما می‌شوند اما از سوی دیگر، سایر اختلالات رتگدانه‌ای در این افراد بیشتر دیده می‌شود.
نواحی از پوست که دچار ملاسما می‌شوند
ملاسما اغلب بر روی پیشانی، گونه‌ها و بالای لب ایجاد می‌شود و ظاهری شبیه به کک و مک دارد. ممکن است ملاسما پیشرفت بیشتری در پوست داشته باشد و تا کناره‌های گردن نیز بیاید. همین وضعیت ممکن است روی شانه‌ها و بالای بازوها نیز ایجاد شود. ملاسما ممکن است تنها لایه‌ی سطحی پوست را درگیر کند یا به لایه‌های عمقی‌تر پوست نیز برسد.
علائم
ملاسما به ناحیه از پوست گفته می‌شود که نسبت به پوست نواحی اطراف خود، تیره‌تر است و رنگ آن معمولاً قهوه‌ای تیره یا روشن است اما در مواردی ممکن است رنگ آن خاکستری یا کبود باشد. ناحیه‌ای که دچار ملاسما شده است، هموار است و برآمدگی پیدا نمی‌کند و معمولاً نواحی تیره‌رنگ شکلی متقارن دارند. زمانی که بالای لب دچار ملاسما می‌شود، بسیاری از زنان می‌گویند که به نظر می‌آید که سبیل دارند و از این موضوع ناراحت هستند. افزایش رنگدانه‌ی پوست ممکن است در لایه‌ی عمقی پوست (درمیس) یا تنها در لایه سطحی (اپیدرمیس) یا هر دو باشد. ملاسما هیچ دردی ندارد و به جز ظاهری که در پوست ایجاد می‌کند، هیچ مشکل سلامتی دیگری به دنبال ندارد. ملاسما برای بیماران از لحاظ زیبایی مشکل ایجاد می‌کند و تغییر رنگ پوست بیماران و ظاهری که پیدا می‌کنند برایشان آزاردهنده و ناخوشایند است.
تشخیص
ملاسما دارای الگوی نسبتاً مشخصی است و بنابراین، متخصص پوست می‌تواند با انجام معاینه فیزیکی و گرفتن شرح‌حال از بیمار، ملاسما را تشخیص دهد و در اغلب موارد نوع اختلال رنگدانه ای را می‌توان از سایر اختلالات تشخیص داد. در موارد نادری ممکن است متخصص پوست بخواهد که از پوست شما نمونه‌برداری کند تا نوع اختلال رنگدانه ای را بیشتر ارزیابی کند. رنگ‌دانه‌هایی که در عمق پوست هستند، معمولاً در ماکروفاژهای خود محصور و ثابت هستند و بنابراین نسبت به درمان‌های موضعی مقاوم‌اند.
درمان
کرم ضدآفتاب با SPF بالا
قرارگیری در معرض آفتاب بیشترین تأثیر را بر ملاسما دارد و بنابراین اولین و مهم‌ترین تجویزی که برای درمان ملاسما می‌شود، استفاده از کرم ضد آفتاب با عیار حفاظتی بالا است تا میزان نفوذ اشعه‌های آفتاب در پوست به حداقل خود برسد. ترجیحاً از کرم ضدآفتابی استفاده کنید که حفاظت فیزیکی داشته باشد و حاوی تیتانیم دی اکساید و زینک اکساید باشد چرا که این ترکیبات به حفاظت بیشتر پوست در برابر آفتاب کمک می‌کنند.
داروهای خوراکی
تانرکسام اسید، که یک عامل ضد فیبرینولیتیک است، به صورت خوراکی نیز در درمان ملاسما مورد استفاده قرار می‌گیرد. تا به امروز، تأثیرات این دارو بر درمان ملاسما همچنان مورد بحث است و لازم است که تحقیقات بیشتری در این زمینه صورت گیرد.
پیلینگ شیمیایی
پیلینگ شیمیایی برای درمان ملاسما با همان ترکیبات معمول یعنی گلیکولیک یا سالیسیلیک اسید انجام می‌شود. نتایج این روش درمانی موقت است و در هر یک از بیماران متفاوت می‌باشد. در این روش همیشه باید از کرم‌های روشن‌کننده نیز استفاده شود تا از افزایش رنگدانه‌های پوست بعد از جلسات درمانی جلوگیری شود. اگر می‌خواهید برای درمان ملاسما از روش لایه‌برداری با پیلینگ شیمیایی استفاده کنید، توصیه ما این است که حتماً به یک پزشک متخصص یا پرستاری که تحت نظر متخصص پوست کار می‌کند، مراجعه کنید که در انجام این کار تجربه و مهارت بالایی دارند.
میکرودرم ابریژن
میکرودرم‌ابریژن روشی است که در آن، بلور‌های کریستالی بسیار ریز و نرم توسط دستگاهی بر روی پوست اسپری می‌شوند و به طور همزمان از روی پوست به داخل دستگاه کشیده می‌شوند. سیستم‌های میکرودرم جدیدتر از ذرات بلور استفاده نمی‌کنند و به جای آن از تراشه‌های کوچک الماس استفاده می‌کنند. استفاده از این متد جدیدتر بسیار خوب است اما ضروری نیست.
بسته به شدت لکه‌هایی که روی پوست شما قرار دارد و میزان حساس بودن پوست شما، در حدود ۵ جلسه‌ی درمانی با فواصل ۲ تا ۴ هفته‌ای انجام می‌شود و بعد از آن برای حفظ این نتایج، هر ۴ الی ۸ هفته یک جلسه‌ی درمانی انجام می‌شود.
درمان با لیزر
بعد از یک دوره درمان با پماد‌های موضعی، روش لیزرتراپی را می‌توان مدنظر قرار دارد. با گذشت سالها، دستگاه‌های لیزر مختلفی برای درمان ملاسما به کار گرفته شده‌اند و هر یک تأثیرات متفاوتی داشته‌اند. در حال حاضر برای درمان ملاسما از لیزر Nd-YAG با جریان پایین که با نام لیزر تونینگ نیز شناخته می‌شود و از لیزر فراکشنال غیرلایه‌بردار استفاده می‌شود. لیزر فراکشنال تا به حال به عنوان بهترین لیزر برای درمان ملاسما شناخته شده است. اما در نظر داشته باشید که قبل از انجام لیزر درمانی باید یک دوره درمان با پمادها موضعی پشت سر گذاشته شود تا از شدت گرفتن ملاسما و افزایش التهابی رنگدانه‌ها بعد از لیزر، جلوگیری شود.
پالس نوری شدید(IPL)
یک دوره‌ی درمانی شامل ۳ تا ۵ جلسه درمان با پالس نوری شدید یا همان آی پی ال می‌تواند در درمان اتساع عروق خونی که بر اثر تابش آفتاب آسیب دیده‌اند و کاهش لک‌های پوستی مؤثر باشد. برای درمان ملاسما، از آی پی ال با شدت پایین تر استفاده می‌شود.
ویتامین C موضعی
ویتامین c می‌تواند در یکنواخت سازی توزیع رنگدانه‌ها مؤثر باشد. ویتامین C و هیدروکینون، هر دو اثری مسدود کننده بر کانال‌های تیروسیناز دارند و از این طریق تولید ملانین را کاهش می‌دهند. ویتامین C موضعی علاوه بر این، تأثیرات مثبت بسیار دیگری نیز بر روی پوست می‌گذارد.
